معلم و شاگرد

الدرس العاشر

التمرین الاول :

در عبارات زیر اسم و خبر حروف مشبه بالفعل را پیدا کنید:

التمرین الثانی :

التمرین الثالث :

پاسخ مناسبتر را برای جای خالی انتخاب کنید :

۱.سیفَ

۲.جمالُ

۳.أصعبُ

التمرین الرابع :

گزینه صحیح را بر طبق اعراب یا معنی تعیین کنید:

۱.لیتنی اجاهد لأرضی ربی : کاش جهاد می کردم تا پروردگارم را خوشنود کنم.

۲.کأنٌ السماء قبة فوق رؤسنا : گویا آسمان،خیمه ای بالای سر ماست .

التمرین الخامس :

الدرس التاسع

التمرین الاول :

عبارتهای زیر را بخوانید و اسم و خبر افعال ناقصه را مشخص کنید :

1.الله :(اسم کان مرفوع)  / محیطاً :(خبر کان منصوب)

2.ضمیر(و) در (کانوا) : اسم کان مرفوع محلاً / یتقونَ :(خبر کان منصوب محلا)

3. ضمیر(و) در (تکونوا) : اسم کان مرفوع محلاً / شهداءَ : خبر کان منصوب

التمرین الثانی

خطاهایی که وجود دارد را تصحیح کنید:

1.مادامَ : ماداموا (فعل ناقص در وسط جمله مطابق اسم ماقبل خود به کار می رود و از آنجا که مسلمونَ جمع است فعل نیز به صورت جمع به کار می رود)

2.صحیح است.

3.قدوةٌ : قدوةً (خبر افعال ناقصه ،منصوب است)

4.کانا : کان (افعال ناقصه در صورتی که اسمشان،اسم ظاهر باشد،به صورت مفرد به کار می روند.)

5.صحیح است.

التمرین الثالث

افعال ناقصه را حذف کنید و سپس به تغییری که در اعراب و معنی حاصل می شود اشاره کنید :

1.قائدُ ثورتِنا قدوةٌ للمظلومینَ .

2.ألیسَ الصدقُ أنفعُ تجارةٍ .

3.الأمةُ الإسلامیةُ متحدةٌ .

التمرین الرابع

مترادف و متضاد را تعیین کنید :

نحوَ = إلی (به سوی)                الحیاة (زندگی)  # الموت (مرگ)        هلکَ = ماتَ (مُرد)          

الکدّ = الکدح ( زحمت)               المصباح = السّراج (چراغ)                الدؤوب (پرکار) # الکسلان (تنبل)         

العناء (رنج) # الرفاه (رفاه)          حاکی = قلّدَ (تقلید کرد)

الدرس الثامن

التمرین الأول :

عبارتهای زیر را خوانده و سپس جدول را پر کنید :

التمرین الثانی :

فعل معلوم را به مجهول و مجهول را به معلوم تبدیل کنید و فاعل و مفعول و نائب فاعل را مشخص کنید :

1.کُتِبَ الصیامُ علی المسلمینَ (الصیامُ : نائب فاعل مرفوع)

2.بعثَ اللهُ النبیَّ (ص) لإتمام مکارم الأخلاق . (اللهُ : فاعل مرفوع) ، (النبیَّ : مفعول به منصوب)

3.یُعرَفُ الأصدقاءُ الأوفیاءُ عند الشدائدِ .( الأصدقاءُ : نائب فاعل مرفوع)

التمرین الثالث :

تجزیه و ترکیب صحیح کلماتی که زیر آنها خط کشیده شده را تعیین کنید :

((أحسبَ الناسُ أن یُترَکوا أن یقولوا آمنّا و هم لا یُفتَنونَ))

التمرین الرابع :

مفرد کلمات زیر را بنویسید:

الآباء : الأب                         الأصنام : الصنم

الشباب : الشاب                  العقول : العقل

الأیدی : الید                       الرجال : الرجل

الدرس السابع

التمرین الأول :

عبارتهای زیر را بخوانید و جاهای خالی را پر کنید :

التمرین الثانی :

کلمه مناسب را از داخل پرانتز انتخاب کنید با ذکر دلیل :

1.یَهلکَ (زیرا حرف(لن) که قبل از آن آمده از حروف ناصبه است)

2.ننجحَ (زیرا حرف(لـِ) که قبل از آن آمده از حروف ناصبه است)

نکته : (لـِ ناصبه در وسط جمله به کار می رود و علت ماقبلش را بیان می کند)

التمرین الثالث :

جای خالی را با صیغه مناسب از فعل مضارع (نجحَ) کامل کنید :

1.تَنجحنَ

2.تنجحوا

3.تنجحونَ

4.ینجحْ

5.ینجحَ

التمرین الرابع :

خطاهایی که در اعراب و تحلیل صرفی وجود دارد ،اصلاح کنید :

التمرین الخامس :

جمع کلمه ها را بنویسید :

الطّیر : (این کلمه،جمع (الطائر) است)               الحجر : الأحجار                       الغازی : الغزاة

الطاغی : الطغاة                                           الشجر : الأشجار                     الأرض : الأرضون

الدرس السادس

التمرین الأول

فعلهای مضارع و اعراب آنها را در جمله های زیر معین کنید:

1.یحکمَ : (مضارع منصوب به فتحه)

2.تُحبّونَ : (مضارع مرفوع به ثبوت نون) – یغفرَ : (مضارع منصوب به فتحه)

3.تَنالوا : (مضارع منصوب به حذف نون) – تُنفقوا : (مضارع منصوب به حذف نون) - تحبّون: (مضارع مرفوع به ثبوت نون)

التمرین الثانی

جای خالی را با آنچه به لحاظ معنا مناسب است پر کنید:

((و الله یرزقُ من یشاء بغیر حساب)) : خداوند به هر بخواهد بی حساب روزی می دهد.

((نحنُ نرزقکم و إیّاهم)) : ما شما و آنها را روزی می دهیم.

((نحن نسبّحُ بحمدک و نقدّس لک)) : ما با ستایش تو، از تو به پاکی یاد می کنیم و به تقدیست می پردازیم.

((والملائکة یسبّحون بحمد ربّهم و یستغفرون لمن فی الأرض)) :

ملائکه با ستایش پروردگارشان ،خدا را به پاکی یاد می کنند و برای کسانی که در زمین هستند طلب آمرزش می کنند.

التمرین الثالث :

التمرین الرابع :

مترادف و متضاد را تعیین کنید:

نهض (برخواست) # جلسَ (نشست)        الأسرة = العائلة (خانواده)               أرسلَ = بعثَ (فرستاد)

بلی = نعم (بله)                                   تناولَ = أکلَ (خورد)                        رجعَ = عادَ (برگشت)

السارّة = المفرّحة (شادکننده)                 تکلّمَ = تحدّثَ (سخن گفت)             جمیع = کلّ (همه)

الدرس الخامس

التمرین الأول :

عبارت های زیر را بخوانید و موصوف و صفت را تعیین کنید :

1.رجالٌ (موصوف) - صدقوا ما......(جمله وصفیه)

2.صدیقٌ(موصوف) - مخلصٌ (صفت)،یُبعدک عن الضلال (جمله وصفیه)

3.النور (موصوف) - المبین (صفت)

الصراط (موصوف) - المستقیم (صفت)

التمرین الثانی :

مضاف و مضاف الیه را تعیین کنید :

1.أخَوَیْ (مضاف) - کم (مضاف الیه)

2.سیدا (مضاف)-شباب(مضاف الیه و مضاف)-اهل(مضاف الیه و مضاف)-الجنة(مضاف الیه)

3.جولة (مضاف) - الباطل(مضاف الیه) ، جولة (مضاف) - الحق (مضاف الیه) ،قیام (مضاف) - الساعة(مضاف الیه)

4.اله(مضاف)- ی (مضاف الیه) ، ذکر(مضاف) - ک (مضاف الیه) ، أوقات (مضاف) - الغفلة (مضاف الیه)

التمرین الثالث :

جای خالی را با کلمه مناسب ،کامل کنید:

1.النافعةُ

2.معلمو

3.معلماتُ

التمرین الرابع :

مترادف و متضاد را تعیین کنید :

الرحلة = السفرة (سفر)    الظبی = الغزال (آهو)     ساعدَ = نصرَ (کمک کرد)     لمّا = عندما (وقتی که)

رأی = شاهدَ (دید)   بهدوء(به آرامی) # بسرعة(به سرعت)   النهار(روز) # اللیل (شب)   الثمین (گران) # الرخیص(ارزان)

الضوء = النور(نور)    تحت (پایین) # فوق(بالا)

الدرس الرابع

التمرین الأول :

برای اسم مقصور و منقوص اعراب مناسب انتخاب نمایید:

1.الهدی : مجرور تقدیراً

2.الدنیا : مبتدا و مرفوع تقدیراً

3.الراضی : منصوب بإعراب ظاهری

التمرین الثانی :

التمرین الثالث :

خطاهایی که زیر آن خط کشیده شده با بیان دلیل تصحیح نمایید :

هم : هما ( زیرا مرجع ضمیر اسم مثنی(بابان) است پس (هما) صحیح است)

الساعیُ : الساعی ( زیرا اعراب اسم منقوص در حالت رفع ، تقدیری است)

الماشیُ : الماشی (زیرا اعراب اسم منقوص در حالت رفع ، تقدیری است)

التمرین الرابع :

(( و السلامُ علی من اتّبعَ الهدی ))

التمرین الخامس :

متن زیر را خوانده و ترجمه کنید سپس به دو سؤال آن پاسخ دهید :

(( از جوانانمان می خواهم که استقلال و آزادی و ارزشهای انسانی را حفظ کنند و آنچه که غرب از زر و زیور دنیا و بی بند و باری و فساد ،عرضه می کند نپذیرند . غرب برای شما جز تباهی و غفلت از آینده کشورتان و غارت ثروت و کشاندن شما به سوی وابستگی و اسارت نمی خواهد.))

1.امام از جوانان چه می خواهد ؟

طلب الإمام التمسّک بالإستقلال و الحریّة و القیم الإنسانة .

2.غرب برا ما چه م خواهد ؟

یرید الغرب ضاعنا و غفلتنا عن مستقبل بلدنا .

الدرس الثالث

التمرین الأول :

کلماتی را که اعراب فرعی دارند تعیین کنید :

1.سیئاتِ : مفعول منصوب (به اعراب فرعی جمع مونث سالم ، علامت نصب : کسره   ِ  به جای فتحه  َ )

2.مصابیحَ : مجرور به حرف جر  ( به اعراب فرعی اسمهای غیر منصرف ، علامت جر : فتحه  َ  به جای کسره  ِ )

3.أعلمَ : مجرور به حرف جر  ( به اعراب فرعی اسمهای غیر منصرف ، علامت جر :  فتحه  َ  به جای کسره  ِ )

الشاکرینَ : مجرور به حرف جر ( به اعراب فرعی جمع مذکر سالم،علامت جر : (ی ) و یا ( ِینَ )

4.یوسفَ : مجرور به حرف جر  ( به اعراب فرعی اسمهای غیر منصرف ،علامت جر : فتحه  َ  به جای کسره  ِ )

السائلین : مجرور به حرف جر ( به اعراب فرعی جمع مذکر سالم ، علامت جر : (ی)  و یا (ِینَ )

التمرین الثانی :

غلط ها را با ذکر دلیل ، تصحیح کنید :

1.المسلمونَ : المسلمینَ ( زیرا جمع مذکر سالم در حالت جر  (ی) می گیرد.

مکةِ : مکةَ  (زیرا اسم غیر منصرف در حالت جر ،فتحه  َ می گیرد.)

2.الحسناتَ : الحسناتِ (زیرا جمع مونث سالم در حالت نصب ، کسره  ِ می گیرد)

السیئات : السیئاتِ (زیرا جمع مونث سالم در حالت نصب ، کسره  ِ می گیرد)

التمرین الثالث :

للإعراب و التحلیل الصرفی :

(( لا تُبطلوا صدقاتِکم بالمنِّ.....))

التمرین الرابع :

در جای خالی کلمه مناسب قرار دهید :

المثنی : الوالدَینِ

الجمع السالم للمذکر : المؤمنونَ

الاسم الممنوع من الصرف : فرعونَ

الجمع السالم للمونث : المؤمناتِ

التمرین الخامس :

در هر مجموعه ، کلمه ی متفاوت را معین کنید :

1.الجناح

2.السراج

3.صیدلة

4.الدُّستور

5.الوجیزة

6.الضَوء

7.السحاب

8.تلکَ

الدرس الثانی

التمرین الأول :

اسمهایی را که دارای اعراب فرعی هستند مشخص کنید :

1.(المؤمنونَ) : فاعل مرفوع به اعراب  جمع مذکر سالم (و)

(خاشعونَ) : خبر مرفوع به اعراب  جمع مذکر سالم (و)

2.(التوّابینَ) : مفعول به و منصوب به اعراب  جمع مذکر سالم (ی)

3.(منهومانِ) : مبتدا و مرفوع به اعراب مثنی ( ا )

4.(یومانِ) : خبر و مرفوع به اعراب مثنی ( ا )

التمرین الثانی :

در جای خالی کلمه مناسب قرار دهید .

1.      المحسنینَ

2.      المجاهدونَ

3.      المهندسینَ

4.      الفلاحانِ

5.      الطفلَینِ

6.      غزالتَینِ

پاسخ تمرنات درس 1 عربی دوم تجربی :

التمرین الاول :

عبارات زیر را بخوانید و اسمهای معرفه را تعیین کنید .

1.هذا (اسم اشاره) ، القرآن ( اسم علم) ، التی (اسم موصول) ، هی (ضمیر)

2.الذین (موصول) ، ضمیر (و) در فعل (یعلمون) معرفه به (ضمیر)

3.بشاشة (معرفه به اضافه) ، الوجه (معرفه به ال) ، سخاء (معرفه به اضافه) ، الکفّ (معرفه به ال)

4.العاقل (معرفه به ال) ، مَن (موصول) ، الباطل (معرفه به ال)

التمرین الثانی :

جمله ای که تمام اسمهای آن معرفه است را مشخص کنید :

النبی (ص) : أنا مدینة العلم و علیّ بابها .

النبیّ (معرفه به ال) ، أنا (معرفه به ضمیر) ، مدینة (معرفه به مضاف) ، العلم (معرفه به ال) ، علیّ (معرفه به علم) ، باب (معرفه به مضاف) ، ها (معرفه به ضمیر)

التمرین الثالث :

((و ننزّل من القرآن ما هو شفاء و رحمة للمؤمنینَ))

للإعراب و التحلیل الصرفی :

التمرین الرابع :

مترادف ( = ) و متضاد ( # )

یسّر (آسان کرد) # عسّر (سخت گرفت)              القول = الکلام (سخن)             ظلمات (تاریکی ها) # أضواء (نورها)

أخرجَ (بیرون کرد) # أدخل (وارد کرد)             السبیل = الطریق (راه)            جنّبَ (دور کرد) # قرّبَ (نزدیک کرد)

اَلدَّرسُ الْعاشِر

تَبارَک اللهُ أحسَنُ الْخالِقینَ!

إنَّ اللّهَ قد خَلَقَ الإنسانَ و جَعَلَ له الْجَمالَ والزّینَةَ فـﻰ الطَّبیعةِ وأمَرَهُ بِالانتِفاع ِ مِنها .

درس دهم

پاک  و منزّه است خداوند بهترین آفرینندگان.

خداوند انسان را آفرید و برایش زیبایی و زینت در طبیعت قرار داد و به او دستور داد که از  آن بهره بگیرد.

هذه الأرضُ و ما یَخْرُجُ منها مِن النّباتاتِ و هذه الأنهارُ  و ما تَحْمِلُ مِنَ المْیاهِ و هذه السَّماءُ و ما فیها مِن الکواکِبِ  کُلُّها رِزْقٌ لِلْعبادِ لِیَنْتَفِعوا مِنها لِتکوینِ مُجْتَمَعٍ سعیدٍ علـی أساس الْحقِّ و الْعَدالةِ.

فَالأمّةُ الإسلامیَّةُ لَیْسَتْ محرومةً عَن الْخَیْراتِ و الطَّیِّباتِ بل مُکلَّفةٌ بِالاِنتفاعِ منها و التَّمتُّعِ بِها .

این زمینو آنچه از گیاهان از آن خارج می شود و این رودها و آنچه از آب ها حمل می کند و این آسمان و آنچه در آن است از سیّارات، همه ی آن ها رزقی برای بندگان است تا از آن برای پیدایش  جامعه ی خوشبختی بر اساس حقّ و عدالت بهره ببرند.

پس امّت اسلامی محروم از چیزهای خوب و پاک نیست بلکه تکلیف دارد که از آن بهره ببرد و از آن لذّت ببرد.

قُلْ مَن حَرَّمَ زینَةَ اللّهِ الَّتـﻰ أخْرَجَ لِعبادِهِ؟!  لأ نَّها تَضْمَنُ سلامةَ الأمّةِ و سَعادَتَها !

و إلَیْکَ الآنَ بعضَ هذه النِّعَمِ الَّتـى أوْدَعَها اللّهُ فـى الْعالَمِ :

﴿ إنّا زَیَّنَّا السَّماءّ الدُّنیا بِزینَةٍ الْکَوا کبِ﴾

بگو چه کسی زینت خدا را که برای بندگانش خارج ساخت حرام کرده؟!  زیرا آن سلامت جامعه و خوشبختی او را تضمین می کند.

و اینک بعضی از این نعمت ها را که خدا در جهان به امانت نهاده است:

به راستی که ما آسمان جهان را با زینت ستارگان آراستیم.

کَأنَّ الشَّمْسَ و القمرَ و النُّجومَ مَصابیحُ السَّماءِ تُخْرِجُ العالَمَ مِن الظُّلُماتِ إلـی النّورِ و تُرشِدُ الضّالَّ إلـی سَبیلِهِ   ﴿ وبِالنَّجْمِ هُم یَهتَدونَ﴾

إضافةً إلـی هذا  أما رأیْتَ جَمالَ طلوعِ الشَّمسِ و غروبِها و  حرکاتِ الْبَدرِ بَیْنَ النُّجومِ  و داخلَ الْغُیوم و خارجَها ؟

أما سَجَدْتَ لِخالِق هذا الْجمالِ ؟!

گویا خورشید و ماه و ستارگان چراغ های آسمانند که جهان را از تاریکی ها به سوی نور خارج می کنند و گمراه را به راهش راهنمایی می کنند. و آنان از ستاره راهنمایی می گیرند.

علاوه بر این آیا زیبایی طلوع و غروب خورشید و حرکت های ماه شب چهارده را میان ستارگان و داخل ابرها و بیرون آن ندیده  ای؟

آیا برای آفریدگار این زیبایی سجده نکرده ای؟!

﴿.... أنَّ اللّهَ أنْزَلَ مِن السَّماءِ ماءً فَتُصْبِحُ الأرضُ مُخْضَرَّةً﴾

تَتَزَیَّنُ الأرضُ بِاللّباسِ الأخْضَرِو الْعُیونُ تَتَمَتَّعُ بِها وتَبْتَهِجُ حیـنَ تَنْظُر إلَیْها.

ِلیَعلَمِ الإنسانُ أنَّ جَمیعَ الکائناتِ مُسَخَّرةٌ له و إنَّما خُلِقَتْ لِخدمتِهِ و قَضاءِ حَوائجِهِ!

﴿ وأمّا بِنِعمةِ رَبِّکَ فَحَدِّثْ!﴾

.... که خداوند از آسمان آبی فرو فرستاد پس زمین به کمک  آن سر سبز می گردد.

زمین با لباس سبز زینت می یابد و چشم ها وقتی به آن می نگرند از آن بهره مند می شوند و شاد می گردند.

انسان باید بداند که همه موجودات فرمانبردار او هستند و برای خدمت به او و برآوردن نیازهایش آفریده شده اند.

و اما درباره  نعمت پروردگار سخن بگو.

﴿أنزَلَ لَکُم مِنَ السَّماءِ ماءً فَأنْبَتْنا بِهِ حَداِئقَ ذاتَ بَهجةٍ ﴾

هل تأمَّلْتُم حَولَ سَبَبِ خَلْقِ هذا الْجمالِ فـﻰ  الطَّبیعةِ ؟! قالَ اللّهُ سبحانَهُ و تعالـی :

﴿إنّا جَعَلْنا ما علی الأرضِ زینةً لَها لِنَبلُوَهُم أیُّهم أحسَنُ عملاً﴾

﴿أنبَتَتْ مِنْ کُلِّ زوج بَهیجٍ﴾

از آسمان آبی را برای شما فرو فرستاد و باغ ها ی زیبایی را با آن رویاندیم.

آیا پیرامون علّت آفرینشِ این زیبایی در طبیعت فکر کرده اید؟ خداوند پاک و منزّه و بلند مرتبه فرموده است:

همانا ما آنچه را روی زمین است زینت آن قرار دادیم تا آنان را امتحان کنیم که کدام یک از آنان دارای عمل بهتری است؟

از هر جفت زیبا رویانید .

لِلنباتاتِ فوائدُ کثیـرةٌ. فَبِالإضافةِ إلـی جَمالِها تُوَفِّرُ طعامَ الإنسانِ و الْحیوانِ و تُساعِدُ علـی تَنقیةِ الجوّ...!

لَیتَ الإنسانَ یُدرِکُ سرَّ هذا الْجمال ! لَعَلَّهُ  یُسَبِّحُ خالقَهُ مَعَ جَمیعِ الکائنات:

﴿ کُلٌّ قَد عَلِمَ صلاتَهُ و تَسبیحَهُ﴾

گیاهان فایده های   بسیاری دارند. علاوه بر زیبایی شان غذای انسان و حیوان را آماده می  کنند و به پاکیزه کردن هوا  کمک می کنند.

ای کاش انسان راز این زیبایی را درک کند! امید است او آفریدگارش را با همه ی موجودات به  پاکی یاد کند:

همه، نیایش و به پاکی یاد کردنِ او را دانسته اند.

و یُرَدِّدُ عَن صمیمِ قلْبِهِ:

﴿ فَتَبارَکَ اللّهُ أحسنُ الْخالِقیـنَ﴾

و [ کاش] از صمیم قلب خود تکرار کند.

پاک و منزّه است خداوند بهترین آفرینندگان.

الدرس التاسع

﴿ لَیسَ لِلإنسانِ إلّا ما سَعَی﴾

یَبْحَثُ النّاسُ فـﻰ مَسیـرِهِم نَحْوَ أهدافِهم عن نَماذِجَ مِثالیَّةٍ ، لِیجْعَلوهُم أسوةً لأنفُسِهِم.

حیاةُ الْعُظَماءِ مَشْعلٌ لِهدایةِ الأجْیالِ ، و مَنْ لَم یَجْعَلْها وسیلةً لِهدایتِه یَضِلَّ "هَلَکَ مَن لیس لَهُ حکیمٌ یُرْشِدُهُ"!

درس نهم

انسان چیزی ندارد مگر آنچه با سعی بدست آورده است.

مردم در مسیرشان به طرف اهداف خود در جست و جوی الگوهای برتر هستند تا آن ها را الگویی برای خودشان قرار دهند.

زندگی بزرگان مشعلی برای هدایت نسل هاست و هر کس آن را وسیله ای برای هدایت خودش قرار ندهد. گمراه می شود. " کسی که دانشمندی ندارد که او را راهنمایی کند، هلاک می شود."

ولکن کیف هؤلاء أصْبَحوا أئمَّةً لِلآخَرینَ و کیف خُلِّدَتْ أسْماؤُهُم فـﻰ التّاریخِ؟!

ولی چگونه اینان پیشوایان دیگران شده  اند و چگونه نام های آنان در تاریخ جاویدان شده است؟

إلَیْکَ الآنَ بعضَ الإشاراتِ إلـی میزاتِ هؤلاءِ الْعُظَماءِ:

اَلاجتهادُ و الثَّباتُ

لَیْسَتِالرّاحةُ إلا بَعدَ التَّعَبِ و لا تَنْزِلُ النِّعَمُ مِنَ السَّماءِ جاهِزَهً بَل هىثَمَرةُ الْکَدِّ و تَحمُّلِ الْمَشَّقةِ.

و اینک پاره ای اشاره ها به ویژگی های این بزرگان :‌

تلاش و پایداری

آسایش جز بعد از رنج و خستگی نیست و نعمت ها از آسمان آماده فرود نمی آیند بلکه ثمره ی رنج و تحمّل سختی هستند.

بِقَدْرِ الْکَدِّ تُکْتَسَبُ  الْمَعالـى                     ومَن طَلَبَ  الْعُلَـی سَهِرَ اللَّیالـى

إنَّ الطَّبیبَ الْمُسلمَ زکریّا الرّازىَّ کانَ قد بَدِأ بِدِراساتِهِ الطِّبیَّةِ فـى الأرْبَعیـنَ من عُمرِهِ، لکنّهُ وصَلَ إلـی أهدافِهِ ، لأنّهُ کان دَؤوباً فـى أعمالِهِ.

کان میکِل أنْجِلو یقولُ : لَو  عَلِمَ النّاسُ ما تَحَمَّلْتُ   مِنَ الْمشا کِلِ و الْکَدْحِ فـى الْحیاةِ ، لَما تَعَجَّبوا مِن أعمالـى الفنیَّةِ .

به اندازه ی رنج بلندی ها به دست می آید.      و هر کس بلندی بخواهد، شب ها بیدار می ماند.

پزشک مسلمان زکریّای رازی تحصیلات پزشکی اش را در چهل سالگی شروع کرده بود ولی به اهداف خود رسید.  زیرا  او در کارهایش با  استقامت و پرکار بود.

میکل آنژ می گفت: اگر مردم آنچه را از مشکلات و زحمت  در زندگی تحمّل کرده ام می دانستند؛ از کارهای هنرمندانه ام تعجّب نمی کردند.

اَلْفقر

لو نَظَرْنا إلی تاریخِ حیاةِ الْعُظَماءِ لَوَجَدْنا أنَّ هؤلاءِ تَحَمَّلوا الْمَصاعِبَ و تَجَرَّعوا آلاماً کثیـرةً فـى حیاتِهِم.

کان الْفارابـىُّ - و هو من خِیَرَةِ علماءِ عصْرِهِ - یسهَرُ اللَّیْلَ لِلمطالعةِ وما کان فـى بیتِهِ مصباحٌ  ؛ فیذهَبُ إلـی خارجِ الْبیتِ لِیُطالِعَ فـى ضَوءِ قِنْدیلِ الْحُرّاسِ !

فقر

اگر به تاریخ زندگی بزرگان بنگریم در می یابیم که اینان سختی ها  را تحمّل کرده اند و دردهای بسیاری در زندگیشان تحمّل کرده اند . (نوشیده اند: سرکشیده اند.)

فارابی ،‌از بهترین دانشمندان عصر خود، شب برای مطالعه بیدار می ماند و در خانه اشچراغ نبود، پس به بیرون خانه می رفت  تا در نور چراغ نگهبانان مطالعه کند.

جان جاک رُوسّو کان خادماً فـى بُیوتِ الأغنیاءِ. و کان یقول دائماً : لقد تَعَلَّمْتُ  أشیاءَ  فـى مَدارِسَ عَدیدةٍ ، ولکنَّ المدرسةَ الَّتـى اکْتَسَبْتُ فیها أعْظَمَ الْفوائِدِ هى مدرسةُ الْبُؤسِ و الْفقرِ!

نعم ! هذه هى شَریعةُ الْحیاةِ : عملٌ و کَدْحٌ و نَصَبٌ و عَناءٌ، یَعقِبُها نعیمٌ و  رَفاهٌ و راحةٌ و هَناءٌ!

ژان ژاک روسو در خانه های ثروتمندان خدمتگزار بود و همیشه می گفت:‌در مدارس متعدّد چیزهایی یاد گرفتم ولی مدرسه ای که بزرگ ترین چیزهای سودمند را در آن به دست آوردم؛ مدرسه ی بینوایی و فقر  بود!

بله ! این قانون زندگی است. کار و زحمت و   فرسوده شدن و رنج که به دنبال آن نعمت و رفاه و راحتی و گوارایی می آید.

اَلأخلاق:

النَّجاحُ فـﻰ الْحیاةِ یَتَرتَّبُ علـی التَّحَلّـى بالأخلاقِ الْفاضلةِ . هذا هو أمیـرُ الْمؤمنیـنَ علـىّ (ع) یقول :

" مَن نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنّاسِ إماماً، فَلْیَبْدَأ بِتَعلیمِ نَفْسِهِ قبلَ تعلیمِ غیْرِه ".

اخلاق:

موفّقیّت در زندگی مترتّب است بر آراسته شدن به اخلاق خوب. این امیر مؤمنان علی (ع) است که می گوید:

هر کسی خودش را پیشوای مردم قرار دهد ،پس باید پیش از آموزش دیگری خودش را آموزش دهد.

قد جاء فـى ترجَمةِ الْعالِمِ الْجلیلِ و الْفیلسوفِ الْکبیـرِ " مُلا صَدرا " أنّه ما کان یَقْبَلُ تِلمیذاً إلا بِأربعةِ شُروطٍ:

1 - أنْ لا یَرْتَکِبَ الْمعاصىَ

2 - أنْ لا یَطْلُبَ الْعِلْمَ لِلوصولِ إلـی مَنْصِبٍ دُنْیَوىٍّ.

3 - أنْ لا یَطْلُبَ الْمالَ إلّا بِالْکَفافِ.

4 - أنْ لا یُحاکـﻰَ  الآخَرینَ و یَعْتمدَ علـی نَفسِهِ.

در شرح حال دانشمند باشکوه و فیلسوف بزرگ ملّا صدرا آمده است که او شاگردی را نمی پذیرفت مگر به چهار شرط:

1- اینکه مرتکب گناهان نشود.

2- اینکه علم را برای مقام دنیایی طلب نکند. (نخواهد)

3- اینکه مال را جز به قدر کفایت طلب نکند. (نخواهد)

4- اینکه از دیگران تقلید نکند و به خودش اعتماد کند.

الدرس الثامن 

الشّابُّ الْبَطَلُ

مَسْرَحیّة

اَلشَّخْصیّاتُ : حَنْظَلَةُ، أبو عامرٍ  (والِد حَنْظَلَة)، عبدُاللّهِ بْنُ أبَىٍّ ( کبیـرُ الْمُنافقیـنَ )،

و جَمعٌ مِنَ الصَّحابةِ.

اَلْمشهدُ الأوّلُ

درس هشتم

جوان قهرمان

نمایشنامه

شخصیّت ها: حنظله،‌ابو عامر (پدر حنظله) عبدالله بن اُبَی (بزرگ منافقان) و جمعی از صحابه

صحنه ی اوّل

أبو عامر:  سُلِبَتْ  قُدرتُنا ...! ماذا نَفْعَلُ ؟!

یا ولَدى! إلـی مَتـی  هذا الْعِنادُ ؟! لایُؤَیَّدُ کلامُ محمَّدٍ ...!

لا یَظْفَرُ هذا الْیتیمُ ....!لاتَتْرُکْ دینَ آبائِکَ !

حنظلة : یا أبَتِ ! ماذا تَطْلُبُ مِنّـى  ؟!

ابو عامر: قدرت ما سلب شده ... ! چه کار کنیم... ؟!

ای پسرم! این مخالفت (دشمنی ) تا کی؟ سخن محمّد تأیید نمی شود...!

این یتیم پیروز نمی شود.... ! دین پدرانت را ترک نکن!

حنظله: ای پدرم! از من چه می خواهی ؟!

أتَطْلُبُعبادةَ الأصْنامِ و السّکوتَ أمامَ ظلمِ الظّالِمیـنَ و تفاخُرَهُم علـی الْفقراءِ....... و أکْلَهُم مالَ الْحرامِ ....! لا ....لا...هذا أمرٌ لایُقْبَلُ !

إنَّک لَوَلَدٌ عاقٌّ !

یا والدﻯ ! لا طاعـﺔَ لِمخلوقٍ فـﻰ معصیةِ الْخالقِ!

آیا عبادت بت ها و سکوت در برابر ظلم ظالمان و فخر ورزی بر فقیران و خوردن مال حرام را می خواهی؟! نه ..... نه .....  این کاری است که پذیرفته نمی شود.

به راستی که تو فرزندی لعنت شده (نفرین شده، طرد شده) هستی.

ای پدرم! هیچ بندگی (طاعتی) برای مخلوق درگناه کردن به درگاه خدا وجود ندارد. 

قال اللّهُ تبارَک و تَعالـی﴿ و إنْ جاهَداکَ لِتُشْرِکَ بـى مالَیسَ  لکَ به علمٌ فَلا تُطِعْهُما﴾

یُطْرَقُ الْبابُ .

اِفْتَحِ الْبابَ یا حَنْظَلةُ ! فإنـّى  علـی مَوْعِدٍ    مع عبدِاللّهِ بْنِ أبَىٍّ .

عبداللّه :مَرْحَباً بأبـى عامرٍ !کیف حالُک الْیومَ ؟ علیکَ آثارُ الْغَضَبِ ! لِماذا؟!

خداوند تبارک و تعالی فرموده است:‌ و اگر با تو در آویختند تا با من شرکی بورزی که بدان آگاهی نداری،  پس از ایشان اطاعت نکن.

در زده می شود (در می زنند).

در را  باز کن ای حنظله چون  من با عبدالله بن اُبی قرار دارم.

عبدالله: ابو عامر سلام! امروز حالت چطور است؟ نشانه های خشم بر تو ظاهر است! چرا؟!

ماذا نَفْعَلُ بِهؤلاءِ الشَّبابِ؟ قد غُسِلَتْ عُقولُـهُم! أخافُ أنْ یأخُذَ محمّدٌ کلَّ ما بِأیدینا بِواسطةِ هؤلاءِ الشَّبابِ!

لانَسْمَحُ ... أولئکَ شِرْذِمَةٌ قَلیلونَ ..

ولکن ... هؤلاءِ ....

هَوِّنْ  علیکَ... سَنَحتَفِظُ بِمُلْکِنا  و جاهِنا .... لـى خُطَّةٌ لایُدرِکُها  أحدٌ حتّی الشَّیطانُ!

با این جوانان چه کنیم؟ عقلهای ایشان شسته شده! (شست و شوی مغزی داده شده اند) می ترسم که محمّد به وسیله این جوانان هر چه در دست داریم بگیرد!

اجازه نمی دهیم ... آنان گروه اندکی هستند....

ولی .... اینان......

سخت نگیر:.... به زودی حکومت و مقامان را حفظ خواهیم کرد ... نقشه ای دارم که کسی حتّی شیطان آن را نمی فهمد.

ماهِىَ؟!

سَنَذْهَبُ مع محمّدٍ إلـی الْقِتالِ ... و نَتْرُ کُهُ فـﻰ الْوقتِ الْحَرِجِ....!

فکرةٌ رائعةٌ ... إنَّکَ أسْتاذُ الشَّیاطیـن...!

نعم ... نعم...  إلـی اللِّقاءِ!

آن [نقشه]چیست؟

با محمّد به جنگ می رویم و او را در موقع بحرانی ترک می کنیم.... !

فکر جالبی است ... به راستی که تو استاد شیطان ها هستی.

بله.... بله.... به امید دیدار!

اَلْمشهدُ الثّانـى  بعدَ غَزْوةِ أحُدٍ

﴿إنّا لِلّهِ و إنّا إلَیْه راجعونَ ﴾ قد اُسْتُشْهِدَ عَدَدٌ من خِیَرَةِ صَحابةِ رسولِ اللّهِ.

نَعَم... و علـی رأسِهِم سیِّدُ الشُّهداءِ حَمْزَةُ...

کُلُّ هذا هَیِّنٌ مادامَ رسولُ اللّه حیّاً. 

صحنه دوم پس از جنگ (احد)                                        

ما از خداییم و به سوی او باز می گردیم .... ! عدّه ای از بهترین صحابه ی رسول خدا شهید شده اند. بله .... و در رأس آنان سیّد الشهدا حمزه است.

همه این[ها] آسان است تا وقتی رسول خدا زنده است.

﴿ مِنَ الْمؤمنیـنَ رِجالٌ صَدَقوا ما عاهَدوا اللّهَ علَیْه فمِنهُم مَنْ قَضَی نَحْبَهُ و مِنْهُم مَنْ یَنْتَظِرُ....﴾

اُنْظُرْ .....مَن هو

هو خیـرُ شَبابِ " الْمدینةِ " . أسَفاً علـی فِقْدانِهِ مِن بَیْنِ الشَّبابِ !

هو حَنْظلةُ ! حنظلةُ ..؟! هذا غیـرُ معقولٍ ...لیلةَ أمْسِ کانت حَفْلةُ عُرْسِه!

از مؤمنان مردانی (کسانی ) هستند که بر سر عهدی که با خدا بستند راستگو ماندندو از میان آنان کسی هست که به عهد خود وفا کرد(رخت از دنیا بر کشید) و کسیکه منتظر است.

نگاه کن ... او کیست؟

او بهترین جوانان مدینه است. افسوس بر نبودنِ او در میان جوانان!

او حنظله است!‌  حنظله ؟! این باور کردنی نیست... شب گذشته جشن عروسی او بود.

صحیحٌ ...ولکن حینما سَمِعَ نِداءَ الْمُنادﻯ یَدعو إلـی الْجِهادِ ، خَرَجَ مِن بَیْتِهِ و أسْرَعَ نَحْوَ ساحَةِ الْقِتالِ و اسْتُشهِدَ ...!

( فَسَلامٌ علیْهِ یَومَ وُلِدَ وَ یَومَ یَموتُ و یَومَ یُبْعَثُ حَیّاً)

صحیح است ...  ولی وقتی صدای منادی را شنید که دعوت به جهاد می کرد، از خانه اش خارج شد و به سوی میدان جنگ رفت و شهید شد....‌!

پس سلام بر او روزی که به دنیا آمد و روزی که می میرد و روز ی که زنده بر انگیخته می شود.

الدرس السابع

عَلَـی الظلم ثورﻯ 

أیا قدسُ ، یا قلْعةَ الصّامِدینْ !                 علـی الظُّلْمِ ثُورى ، علـی الظَّالِمیـنَ

إلـی الْفَجْرِ سیـرﻯ فَعَمَّا قریبْ                  مِنَ اللّهِ یأتیکِ نَصرٌ مُبیـنْ

طُیورُ الأبابیلِ مِنْ کُلِّ صَوبْ                   تَصُبُّ الْحِجارَ علـی اْلغاصِبیـنْ

درس هفتم

علیه ستم قیام کن

ای قدس ای دژ پایداران                            علیه ظلم قیام کن،‌علیه ظالمان

به سوی سپیده دم حرکت کن که به زودی       از جانب خدا یاری آشکار برایت  می آید.

پرندگان ابابیل از هر جهت                         بر  غاصبان سنگ می ریزند.

سیـرى علـی  الْمَوتِ لاتَنْحَنـى              فَأنْتِ الصُّمودُ الَّذى لایَلیـنْ

غُزاةٌ لَئِنْ قَتَلوا وَرْدَنا                        فَلَنْ یَقْتُلوا الْحُلْمَ فـﻰ الْیاسَمیـنْ

طُغاةٌ ولَو کَسَروا عَظْمَنا                    مِن  الْمَوْتِ نولَدُ فـﻰ  کُلِّ حیـنْ

پس بر مسیر مرگ حرکت کن خم نشو                             زیرا تو آن سختی هستی که نرم نمی شود.

جنگجویانی هستند که اگر گُل[کنایه از کودکان] را بکُشند         هرگز رؤیا را در گل یاسمن نخواهند کُشت

طغیانگرانی هستند که اگرچه استخوان ما را بشکنند               در هر زمان از مرگ به دنیا می آییم

کأشجارِ زَیْتونِنا فـﻰ الْجلیلْ                   نَموتُ علـی أرْضِنا واثِقیـنْ

" صالح الْهُوارﻯ "  

مانند درختان زیتونمان در الجلیل          مطمئن بر زمینمان  می میریم.

الدرس السادس

حقوقُ النّاسِ           

یا عَقیلُ ! اِنْهَضْ ...لاشـﻰءَ فـﻰ الْبَیتِ.

أخوکَ خلیفةُ الْمُسلمیـنَ و رَئیسُ الْحکومةِ ! اِذْهَبْ إلَیْهِ لِتَحْصُلَ علـی شـﻰءٍ  مِنَ الْمالِ!

نَهضَ عقیلٌ و ذهَبَ نَحْوَ دارِ الْحکومةِ.

درس ششم

حقوق مردم

ای عقیل! برخیز ... هیچ چیزی در خانه نیست.

برادرت خلیفه ی مسلمانان و رئیس حکومت است. به  سوی او برو تا چیزی از مال به دست بیاوری.

عقیل برخاست و به سوی دار الحکومه رفت.

فـﻰ الطَّریقِ :

أخى أمیـرُ الْبلادِ سأحْصُلُ علـی مالٍ و مَنْصِبٍ فَلَن أرْجِعَ إلّا بالأ کْیاسِ الْمملوءَةِ .

حتماً لا شکَّ فیه!

فـﻰ دارِ الْحکومةِ

اَلسَّلامُ علیکَ یا أخى یا أمیـرَ الْمؤمنیـنَ !

وعلیکُم السَّلامُ و رحْمةُ اللّهِ !

در راه:

برادرم امیر کشور است به زودی مال و مقام به دست خواهم آورد پس جز با کیسه های پُر باز نخواهم گشت حتماً هیچ شکّی در آن نیست.

در دار الحکومه

سلام بر تو ای برادرم ای امیر مؤمنان .

و سلام و رحمت خداوند بر تو باد.

یا علـىّ !جِئْتُ إلیک لأتکلَّمَ حولَ مَشا‌‌‌‌‌‌‌کِلـى  الْحیاةِ !

یا بُنـىَّ  ! یا حَسَنُ ! ألْبِسْ عَمَّکَ لِباساً .

فألْبَسَهُ الْحسنُ (ع) مِن لِباسِهِ.

حانَ وقتُ الْعَشاءِ.

لَمّا جلَسوا علـی الْمائدةِ لِیَتَناوَلوا الْعَشاءَ ، ما وَجَدَ عقیلٌ شیئاً إلا الْخُبْزَ و الْمِلْحَ ! فَتعجَّبَ کثیـراً.

ای علی! سوی تو آمدم تا پیرامون مشکلاتم در زندگی صحبت کنم.

ای پسرکم! ای حسن! لباس به عمویت بپوشان.

پس حسن (ع) از لباس خودش به او پوشانید.

وقت شام رسید .

وقتی بر سر سفره نشستند تا شام بخورند،‌ عقیل چیزی جز نان و نمک نیافت.

پس خیلی تعجّب کرد.

یا علـىّ ! أهذه مائِدةُ أمیرِ الْبِلادِ ؟! أتُطْعِمُنا هَکَذا ؟!

ألیس هذا مِن نِعَمِ اللّهِ ؟!

بَلـی! ولکن !

فلِلّه الْحمدُ والشُّکْرُ !

یا علـىُّ ! أنا مَقروضٌ و أسْرَتـﻰ بِحاجةٍ إلـی الْمُساعَدةِ . إنَّهُم أرْسَلونـى إلیک لِکىْ أرجِعَ إلَیْهِم بالأخبارِ السّارَةِ.

ای علی! آیا این سفره ی امیر کشور است؟! آیا این چنین به ما غذا می دهی؟!

آیا این از نعمت های خداوند نیست؟!

بله! ولی!

پس ستایش و شکر خدا را !

ای علی ! من بدهکارم و خانواده ام نیاز به کمک دارد. آنان مرا به سوی تو فرستادند تا با خبرهای شاد کننده به سوی آنان برگردم.

کَم دَیْنُکَ !

آلافٌ مِن الدَّراهِمِ !

لیس‌عندى هذا الْمقدارُ، ولکن اِصْبِرْ حتّی آخُذَ راتِبــﻰ مِن بیتِ الْمالِ فأساعِدُکَ بشىءٍ منه !

قرض تو چقدر است؟

هزاران درهم.

این مقدار ندارم،‌ ولی صبر کن تا حقوقم را از بیت المال بگیرم و با مقداری از آن به تو کمک می کنم.

بیتُ الْمالِ فـﻰ یدِکَ و أنتَ تَتَحَدَّثُ عن راتِبِک ....! کَم هو راتِبُکَ ؟!

لا فرقَ بینـى  و بیْنَ الآخَرینَ فـﻰ بیتِ الْمالِ ..!

کأنَّک لا تَقْبَلُ لا بأسَ ! فاذْهَبْ إلـی السّوقِ ، فَا کْسِرْ أقفالَ الصَّنادیقِ !

ما فـﻰ الصَّنادیقِ ؟!

أموالُ التُّجارِ !

بیت المال در دست توست و تو از حقوقت صحبت می کنی...! حقوقت  چقدر است؟!

هیچ فرقی میان من و دیگران در بیت المال نیست.

گویا تو قبول نمی کنی عیبی ندارد پس به بازار برو و قفل های صندوق ها را بشکن!

در صندوق ها چیست؟

اموال تجّار

أتَأمُرُنـى  أنْ أ کْسِرَ صنادیقَ قَومٍ قد تَوَکَّلوا عَلـی اللّهِ و جَعَلوا فیها أموالَهُم ؟! أتأمُرُنـى  أنْ أسْرِقَ ؟!

فکَیفَ تَأمُرُنـى  أنتَ أن  أفْتَحَ بیتَ الْمالِ الْمسلمیَن، و أدْفَعَ لکَ مِن أموالِهم، و قد تَوَکَّلوا علـی اللّهِ ؟!

ألَیسَت السَّرِقَةُ مِن  شخصٍ واحدٍ خیـراً مِن أنْ تَسْرِقَ مِن جَمیعِ الْمسلمیـنَ !؟

خَجِل عقیلٌ و نَدِمَ علـی طَلَبِهِ ...!

آیا به من فرمان می دهی که صندوق های قومی را بشکنم که به خدا توکّل کرده اند  و اموال خودشان را در آن قرار داده اند؟! آیا به من دستور می دهی که دزدی کنم؟!

پس چگونهتو به من دستور می دهی که بیت  المال مسلمانان را باز کنم و از اموال آنانبه تو بپردازم در حالی که آنان به خدا توکّل کرده اند؟!

آیا سرقت از یک نفر بهتر از این نیست که از همه ی مسلمانان سرقت کنی؟!

عقیل خجالت کشید و از خواسته خود پشیمان شد..... !

اَلدَّرسُ الْخامس

اَلظَّبْـىُ و القمرُ

أنا صَیّادٌ . أسافِرُ إلـی الْمناطِقِ الْمختلفةِ لِصَیْدِ الْحَیَواناتِ النّادرةِ .  إحْدَی هذه الرِّحْلاتِ أمْضَیْتُ أسبوعاً کاملاً فـﻰ إحْدَی الْجُزُرِ الاِسْتوائیّةِ . فَتَّشْتُ عن آثارِ ظَبْـﻰٍ ذى قرونٍ جَمیلةٍ یَسْکُنُ فـﻰهذه الْمِنطَقةِ.

درس پنجم

آهو و ماه

من شکارچی هستم. برای شکار حیوانات کمیاب به مناطق مختلف سفر می کنم. در یکی از این سفرها هفته ی کاملـی را در یکی از جزایر استوایی گذراندم. آثار آهویی دارای شاخ های زیبا را جست و جو کردم که در این منطقه زندگی می کرد.

ساعَدَنـى  فـﻰ هذا الصَّیْدِ أحَدُ ساکنـى  الْجزیرةِ و هو خَبیـرٌ بِمَسالکِ غاباتِها .

لَمّا غَرُبَت الشَّمسُ جَلَسْنا تَحتَ شجرةٍ مُشْرِفَةٍ علـی تَلٍّ رَمْلىٍّ. ظَهَرتْ أشِعَّةُ الْقَمرِ الْفِضّیَّةُ وأصْبَحَ الْمنظَرُ جَمیلاً رائعاًیَخْلِبُ الْقلوبَ .

در این شکار یکی از ساکنان جزیره به من کمک کرد او به راه های جنگل هایش آگاه بود.وقتی خورشید غروب کرد زیر درختی مشرف به تپّه ای شنی نشستیم. اشعه ی نقره ای ماه ظاهر شد و منظره ی زیبایی شد که قلب ها را شیفته می کرد. (می فریفت)

حینَئِذٍ رَأیتُ ظَبْیاً یَمْشـﻰ بِهُدُوءٍ علـی الرَّمْلِ حتّی بَلَغ قِمَّةَ أحَدِ التِّلالِ فَجَلَسَ .

اُنْظُرْ....اُنْظُرْ ....هذا هو الظَّبْىُ الَّذى  فَتَّشْتُ عنه طولَ النَّهارِ .اُنظُرْ إلـی قُرونِهِ الْجمیلةِ الثَّمینَةِ الَّتـى ظَهَرَتْ کالْفِضَّةِ الْبَرّاقَةِ فـﻰ ضَوْءِ الْقَمرِ......

ما فَطِنَ الظَّبْىُ لِوجودنِا . فَتَوَقَّفَ  فـى نُقطةٍ و هو یَرْقُبُ الْقَمر بإعجابٍ فأخْرَجْتُ سِلاحى  ولکن ماقَبِلتْ یدى .

در این هنگام آهویی را دیدم که به آرامی روی شن راه می رفت تا اینکه به قلّه ی یکی از تپّه ها رسید و نشست.

نگاه کن .... نگاه کن .... این همان آهویی است که در طول روز دنبال آن گشتم. به شاخهای زیبای گرانبهایش نگاه کن که مانند نقره ی برّاق در نور ماه ظاهر شد.

آهو به  وجود ما پی نبُرد. پس در نقطه ای ایستاد در حالـی که با شگفتی به ماه می نگریست پس سلاحم را درآوردم ولی دستم قبول نکرد .

کیف تَقتُلُ ظَبْیاً یَعْشِقُ الْجَمالَ کما تَعْشِقُه أنتَ ؟!

لقد تَرَکَ مأمَنَهُ بین الأشْجارِ لِمُشاهدةِ الْقمرِ و مناجاتهِ ...!

وَضَعتُ السِّلاحَ علـی الأرضِ و قُلْتُ لِرفیقى :لا.... لا أقتلُ هذا الظَّبْىَ. ما هو رأیُکَ ؟!

فأجابَ : أحسنتَ . اَلْحقُّ معکَ .إنَّه حَیَوانٌ "شاعرٌ" یَعْشِقُ الْجَمالَ !

چگونه آهویی را می کشی که به زیبایی عشق می ورزد همان طور که تو به آن عشق می ورزی؟!

[آهو]محلّ امن خود را در میان درختان برای دیدن ماه  و مناجات با او ترک کرده است.

سلاح را بر زمین نهادم و به دوستم گفتم:‌نه  این آهو را نمی کشم نظرت چیست؟!

آفرین حق با توست این حیوانی با احساس است که به زیبایی عشق می ورزد.

اَلدَّرسُ الرّابع 

جُمال الْعلم

اِعتَزِلْ ذِکْرَ الأغانـى  و الْغَزَلْ                     و قُلِ الْفَصْلَ و جانِبْ مَنْ هَزَلْ

وَ اتَّقِ اللّهَ  فَتَقْوَی  اللّهِ  ما                     جاوَرَتْ قلْبَ امْرِئٍ إلّاوَصَلْ

لَیْسَ مَنْ یَقْطَعُ  طُرْقاً  بَطَلا                     إنَّما  مَنْ   یَتَّقى   اللّهَ   الْبَطَلْ

درس چهارم

زیبایی علم

از ذکر ترانه های بی معنی و مفهوم و لهو و لعب دوری کن.

و سخن حق را بازگو و از بیهوده گویان دوری کن.

و تقوای خدا پیشه کن زیرا تقوای خدا به قلب انسانی نزدیک نشد مگر اینکه به  آن برسد.

کسی که راهزنی می کند  قهرمان نیست،          قهرمان کسی است که تقوای خدا پیشه کند.

أین  نِمرودُ  و کَنْعانُ و مَنْ                     مَلَکَ  الأرضَ و وَلَّـی و عَزَلْ؟!

اُطْلُبِ الْعلمَ و لاتَکْسَلْ فما                     أبْعَدَ الْخیـرَ علـی أهلِ الکَسَلْ!

وَاهْجُرِ النَّوْمَ و حَصِّلْهُ فمَن                     یَعْرِفِ الْمطلوبَ یَحْقِرْ ما  بَذَلْ

فـى ازْدیادِ الْعلمِ إرْغامُ الْعِدَی                 و جَمالُ الْعلمِ إصلاحُ الْعَمَلْ

کجایند نمرود و کنعان و آنکه مالک زمین شد و مقام داد و برکنار کرد؟

علم را طلب کن و تنبلی نکن زیرا چه دور است خیر و برکت بر تنبل ها !

و خواب را ترک کن و [علم را ] به دست آور زیرا کسی که خواسته را بشناسد، آنچه را بخشش کند خوار و کوچک شمارد.

در افزایش علم، به خاک افکندنِ دشمنان وجود دارد و زیباییِ علم، اصلاح عمل است.

لا تَقُلْ  أصلى  و  فَصْلى  أبداً                 إنَّما أصلُ الْفَتی ما قَدْ حَصَلْ

قیمةُ   الإنسانِ   ما     یُحْسِنُهُ                 أکْثـرَ  الإنسانُ منه  أمْ أقَـلّ              

قَصِّرِ  الآمالَ فـﻰ الدّنیا تَفُـزْ                  فَدلیلُ الْعقلِ تَقصیـرُ الأمَـلْ

هرگز نگو: اصل و نسب من . اصل جوانمرد چیزی است که خودش آن را به دست آورده است.

ارزش انسان به چیزی است که آن را به نیکی انجام داده . خواه آن را زیاد انجام داده باشد یا کم.

آرزوها را در دنیا کم کن تا رستگار شوی. زیرا که نشانه ی عقل، کوتاه کردنِ آرزوست.

الدرس الثالث

کِتاب الْحَیاة

اَلْعلمُو الدّینُ جَناحانِ لِلإنسانِ لا یَقْدِرُ علـی الطَّیَرانِ إلا بِهِما . والأمّةُ الإسلامیّةُ هىأمّةٌ سائرةٌ نَحوَ الْکمالِ و الرُّشدِ و هى بِحاجةٍ إلـی هذَیْنِ الْجَناحَیْنِ.

والإسلامُ مُنْذُ ظهورِهِ شجَّع الْمسلمیـنَ علـی التَّفکُّرِ و التَّعلُّمِ.

درس سوم

کتاب زندگی

علم و دین دو بال برای انسان هستند که جز با آن دو نمی تواند پرواز کند و امّت اسلامی امّتی حرکت کننده به سوی کمال و رشد است و به این دو بال نیازمند است.

و اسلام از هنگام ظهورش مسلمانان را به فکر کردن و یادگیری تشویق کرده است.

لِذلک ألَّفَ الْمسلمونَ رَسائِلَ و کُتُباً عدیدةً فـى جمیع الْمَجالاتِ الْفکریَّةِ و الْعلمیَّةِ کالأدبِ و  الْفلسَفَةِ و الطّبِّ و الرّیاضیّاتِ و الْفیزیاءِ و الزِّراعةِ و الصَّیْدَلَةِ ...

والْقرآنُ دُستورٌ لِحیاتِنا الْیَومیَّةِ و لیسَ کتاباً یتحدَّثُ عن الْعلوم بالتّفصیلِ و لکنْ فیه بعضُ الإشاراتِ الْعلمیَّةِ الّتـى اِکتشفَ عِلْمُ الْبشرِ بَعضَها حتّی الآنَ .

به همین سبب مسلمانان نامه ها و کتابهای بسیاری در همه ی زمینه ها ی فکری و علمی مانند ادبیات ، فلسفه،  پزشکی ، ریاضیات ، فیزیک ، کشاورزی و دارو سازی تألیف کرده اند .

و قرآن قانون اساسی زندگی روزمرّه ی   ماست و کتابی نیست که مفصّلاً درباره ی دانشها صحبت کند و در آن بعضی اشاره ها ی علمی وجود دارد که علم بشر تا به حالآن را کشف کرده است.

 إلیک بعضَ هذه الآیاتِ:

1 -  أصل الْعالَم:

﴿... أنَّ السَّماواتِ و الأرضَ کانتا رَتْقاً فَفَتَقْناهُما ﴾

أصلُ الْعالَمِ سِرٌّ غامِضٌ و  الآیةُ تُخْبِرُ الْعالَمیـنَ عن حقیقةِ هذا الأمرِ مِن خِلال کلماتٍ وَجیزةٍ :

"کانت السَّماواتُ و الأرضُ مُلْتَصِقَتَیْنِ ثُم فَصَلَ اللّهُ بینهما ."

و اینک بعضی از این آیه ها :‌

1- اصل جهان:

 که آسمان ها و زمین بسته بودند و آن دو را باز کردیم.

اصل جهانراز پیچیده ای است و این آیه به جهانیان درباره حقیقت این امر در خلال سخنانی مختصر و مفید خبر می دهد: " آسمان ها و زمین به هم پیوسته بودند سپسخداوند آن دو را از هم جدا کرد."

تَوَصَّلَالْباحِثونَ فـى عِلْمِ الْفَلَک فـى الْقرنِ الْعِشرینَ إلـی نظریَّةٍ  خلاصتُها أنَّ الْمادَّةَ الأولَـی لِلْعالَمِ کانت جامدةً ثُم حَدَثَ فیهاانْفجارٌ شدیدٌ وانْفَصَلَتْ  أجزاءُ تلکَ الْمادَّةِ و تَشَکَّلَت السَّماواتُ و الأرضُ !

محقّقان در علم اختر شناسی در قرن بیستم به نظریّه ای رسیده اند که خلاصه اش این است که مادّه ی نخستینِ جهان جامد بود. سپس انفجار شدیدی روی داد و اجزای آن مادّه جدا شد  و آسمان ها و زمین تشکیل شد.

2- اَلشَّمسُ و الْقَمر

﴿وجَعَلَ الْقَمَرَ فیهنَّ ( فـى السَّماواتِ) نوراً و جَعَلَ الشَّمْسَ سِراجاً﴾

2-  خورشید و ماه 

و ماه را در‌ آن ها (در آسمان ها ) نور و خورشید را چراغ قرار داد.

کلمةُ "سِراج"  تُعبِّرُ عن شـﻰءٍ ذﻯ نورٍ و حرارةٍ من ذاتِه و  کلمةُ "نور" تُعبِّرُ عن مُجرَّدِ نورٍ لا حرارةَ فیه.

والآیةُ تقولُ : إنّ الْقمرَ یَبْعَثُ ضَوءًا لاحرارةَ فیه و مِن مَصدرٍ غیرِ  ذاتـىٍّ . أمّا الشَّمسُ فهىمُضیئةٌ بِذاتِها فَتکونُ مصدراً لِلنّورِ و الْحرارةِ .

کلمه ی " چراغ" چیزی را بیان می کند که دارای نور است و از خودش گرما دارد و کلمه ی "نور"

نور محض را بیان  می کند که گرمایی در آن نیست.

و آیه میگوید: ماه نوری را می فرستد که گرمایی ندارد و از منبعی غیر خودش است. امّا خورشید خود به خود فروزان است و منبع نور و گرماست.

و ما عَرَفَ الإنسانُ حقیقةَ الْقَمرِ إلا فـى الْقرنِ الْعِشرینَ و بعد هُبوطِ أوّلِ انسانٍ علـی سطحِه واکتِشافِه بأنَّه مُجرَّدُ کَوکبٍ هامِدٍ لا أثرَفیهِ لِلماءِ ولا لِلحیاةِ وهو یَعکِسُ ضوءَ الشَّمْسِ ....

و انسان حقیقت ماه را نشناخت جز در قرن بیستم و بعد از فرود آمدن اولین انسان بر سطح آن و کشف اینکه آن تنها سیّاره ای سرد و خاموش است که هیچ اثری از آب وزندگی در آن نیست و نور خورشید را منعکس می کند.

3 - دَوَرانُ الأرضِ

﴿وَ تری الْجِبالَ تَحْسَبُها جامدةً و هىتَمرُّ مرَّ السَّحابِ .﴾

3- چرخش زمین

و کوهها را می بینی. آن ها را جامد می پنداری در حالی که همچون ابر حرکت می کنند.

إنَّکَ لو تَنظُرُ إلـی الْجبالِ تَحْسِبُ  أنّها ثابتةٌ و لکنَّ الْحقیقةَ غَیْرُذلک اَلْجبالُ تَمُرُّ أمامَکَ کَما یَمُرُّ السَّحابُ ؛ وسببُ ذلک دَورانُ الأرضِ و حَرکتُها .

حرکةُ الأرضِ لیستْ مخفیَّةً علـی أحَدٍ فـى عصرِنا ولکنَّها کانت مَجهولةً علـی الإنسانِ حتّی  الْقرونِ الأخیرةِ . و قصّةُ غالیلةَ مشهورةٌ فـى هذا الْمجالِ .

اگر به کوهها نگاه کنی آن ها ثابت می پنداری ولی حقیقت غیر این است. کوه ها همان طور که ابر حرکت می کند در برابر تو در حرکتندو علّت آن چرخش و حرکت زمینی است.

حرکت زمین در عصر ما بر کسی مخفی نیست ولی تا قرن های اخیر بر انسان نا معلوم بود و داستان گالیله در این زمینه مشهور است.

هذه کانت بعضَ الإشاراتِ العلمیَّةِ فـى الْقرآنِ الْکریـم ، الّتـﻰ اکْتَشَف الْعلمُ حقیقتَها حتّی الآنَ.

و نَعلَمُ أنَّ الإشاراتِ الْعلمیَّةَ فـى آیاتِ الْقرآنِ الْکریـم لَیسَت هدفاً بِحدِّ ذاتِها ، بل هىآیاتٌ تُثْبِتُ لَنا صِدْقَ ادّعاءِ نزولِ الْقرآنِ من جانبِ اللّهِ تَبارکَ و تَعالَی .

﴿ إنَّ فـى ذلک لآیاتٍ لِقَومٍ یَعقِلونَ﴾

این پاره ای اشاره های علمی در قرآن کریم بود که علم تا به حال حقیقت آن را کشف کرده است.

و می دانیم که اشاره های علمی در آیه ها ی قرآن کریم فـی نفسه هدف نیست بلکه آیههایی است که راست بودنِ ادّعای نازل شدنِ قرآن را از جانب خداوند تبارک و تعالی ( نام او پر برکت و بلند بادا) برای ما ثابت می کند.

(به راستی که در آن آیه هایی وجود دارد برای قومی که می اندیشند.)